Kiedy odliczenie VAT z faktury jest niemożliwe?

Możliwość odliczenia VAT na podstawie otrzymanych faktur jest jednym z przywilejów wykorzystywanych przez czynnych podatników, pozwalającym na sprawne realizowanie transakcji w obrocie gospodarczym. Niestety, nie każda sytuacja pozwala na odliczenie VAT z faktury i jako przedsiębiorca warto być ich świadomym, unikając popełnienia błędu w rozliczeniach i konieczności zwrotu niesłusznie odliczonego podatku. Komu i kiedy przysługuje prawo do odliczenia VAT i w jakich sytuacjach odliczenie VAT z faktury nie jest możliwe?

Zasady odliczania VAT z faktury

Jeśli czynny podatnik VAT dokonuje zakupu towarów lub usług w celu wykonywania przez siebie czynności opodatkowanych, zgodnie z obowiązującym prawem przysługuje mu prawo do odliczenia VAT wynikające bezpośrednio z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Kwota podatku należnego zostaje wówczas obniżona o kwotę podatku naliczonego w okresie, w którym do nabytych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy i w którym otrzymano do zakupu tego fakturę.

Przedsiębiorca ma dodatkowo możliwość odliczenia VAT w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych, jeśli nie dokona obniżenia podatku należnego w terminie odpowiednim dla okresu otrzymania faktury.

Opisany powyżej przypadek nie dotyczy jednak wszystkich otrzymywanych faktur i przedsiębiorca będący podatnikiem VAT, planujący odliczenie naliczonego podatku z faktur od podatku należnego powinien pamiętać o wyjątkach, w których odliczenie takie nie będzie możliwe. W szczególności dotyczy to sytuacji dokonywania zakupów niewykorzystywanych w działalności opodatkowanej, zakupów od podatników niezarejestrowanych jako czynni podatnicy VAT, oraz korzystania z usług noclegowych i gastronomicznych.

Przy prowadzeniu firmy przyda się program do fakturowania online, dzięki któremu szybciej będzie można zrealizować wystawianie faktur i inne działania z obszaru księgowości.

Jakie faktury nie dają prawa do odliczenia VAT naliczonego?

Wymienione wyżej przykłady sytuacji, w których podatnikowi nie przysługuje możliwość odliczenia podatku VAT od faktury to tylko niektóre, najprostsze sytuacje wskazujące jednoznacznie na brak możliwości odliczania podatku. W praktyce i codziennej pracy podatników mogą zdarzyć się przypadki, w których możliwość lub brak możliwości odliczenia podatku VAT nie jest tak oczywisty. Sytuacje takie należy znać, bo nieprawidłowe odliczenia mogą wiązać się z poważnymi konsekwencjami podatkowymi.

• Faktura dokumentująca transakcje niezgodne z rzeczywistością

Jeśli otrzymana faktura stwierdza czynności, które nie zostały dokonane, podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością lub potwierdza czynności, które mają na celu obejście prawa lub charakter pozorny, odliczenie podatku VAT z tego typu faktur jest niemożliwe, zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt. 4 ustawy o VAT. Podstawą jest tu brak możliwości odliczania podatku VAT od faktury dokumentujących zdarzenia, które nie zostały wykonane – podatnik ma prawo do odliczenia podatku tylko w tej części faktury, która przedstawia faktycznie dokonaną transakcję. Jeśli kwoty na fakturze zostały zawyżone lub jeśli sama faktura dotyczy czynności powodujących nadużycia, oszustwa podatkowe, odliczanie VAT jest zabronione.

Powyższą zasadę można rozszerzyć o faktury wystawiane przez nieistniejące podmioty – co do zasady, jeśli podatnik VAT otrzyma dokument z wyliczoną kwotą VAT od podmiotu nie będącego podatnikiem czynnym lub nieistniejącego, podatnik otrzymujący fakturę nie ma możliwości odliczenia z niej podatku naliczonego z podatku należnego.

• Sprzedaż zwolniona z opodatkowania a odliczanie VAT

Obowiązek zastosowania prawidłowej stawki podatku VAT dla określonej sprzedaży ciąży na sprzedawcy towaru lub usługi, a nie jego odbiorcy. Jednocześnie jednak, jeśli sprzedawca wykaże na fakturze błędną stawkę podatku VAT, np. dla transakcji zwolnionej z opodatkowania, nabywca powinien zauważyć ten fakt i dopilnować, by faktury takiej nie traktować jako podstawy do odliczenia VAT należnego. Faktury dokumentujące transakcje niepodlegające opodatkowaniu lub zwolnione z VAT nie mogą służyć do pomniejszania podatku należnego.

• Zakup nie służący sprzedaży opodatkowanej

Prawo do odliczenia VAT mają tylko przedsiębiorcy zarejestrowani jako czynni podatnicy podatku od towarów i usług świadczący czynności opodatkowane, i tylko w przypadku odliczania VAT z zakupów niezbędnych do wykonywania tych czynności. W związku z powyższym, jeśli przedsiębiorca korzysta ze zwolnienia przedmiotowego lub prowadzi sprzedaż mieszaną, odliczenie podatku naliczonego możliwe jest wyłącznie dla zakupów dotyczących sprzedaży opodatkowanej. W pozostałych przypadkach (np. gdy zakup dotyczy sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej jednocześnie), jednoznaczne stwierdzenie podstawy do odliczenia jest niemożliwe i odliczenie nie powinno być wykonane (choć można zastosować współczynnik udziału sprzedaży opodatkowanej w całości sprzedaży).